Met een rituele inwijding welkom geheten worden in een groep: een ontgroening verbroedert, zo is het idee. Als je het eindfeest meemaakt, ‘kijk je er met plezier op terug’. Dat laatste zei de voormalig voorzitter van de Commissie Overdracht Corpskennis van studentenvereniging Vindicat in Groningen. Binnen de wereld van studentenverenigingen zijn ontgroeningen meer regel dan uitzondering. Ook binnen onze krijgsmacht komen ze voor. Deze rituelen onttrekken zich veelal aan het zicht van de maatschappij. Pas als de strafrechter zich er over buigt, blijkt dat niet iedereen er met plezier op terugkijkt.

In augustus zat ik voor onder meer dagblad de Stentor in de militaire kamer in Arnhem bij de zaak rond een uit de hand gelopen ontgroening in de kazerne van Havelte. Het is gewoon om ‘kuikens’ op het exercitieplein te verrassen met emmers vol koud water. In wintertijd levert dat een ontbering op, maar op een zomerse dag is het eerder heerlijk verfrissend te noemen. Omdat het juist niet plezierig hoort te zijn, dachten enkele militairen dat het een goed idee was aan enkele emmers water chloor toe te voegen. Het leidde tot verbrandingen op het lichaam en ademhalingsproblemen bij enkele van deze ‘groentjes’. Wie die chloor toevoegde, werd in Arnhem niet duidelijk. Wel dat het drietal dat terecht stond, daar niet voor verantwoordelijk gehouden kon worden.

In Groningen liep het nog meer uit de hand. In een donkere slechts met enkele kaarsen verlichte kelder onder het sociëteitsgebouw aan de Grote Markt stonden daar de feuten tegen een muur toen het de beurt was voor het slachtoffer om verhoord te worden. De leden moesten vragen over het corps beantwoorden. Bij een fout antwoord werd hun benen onder hun lichaam getrapt. Bij feut Rogier ging de verdachte verder. Die moest op de betonnen vloer liggen waarna de verdachte zijn voet op diens hoofd zette. Naar eigen zeggen drukte hij niet door, het slachtoffer is een andere mening toegedaan. De rechtbank kwam tot de conclusie dat Rogier een breuk in zijn schedel opliep. De verdachte kreeg een werkstraf opgelegd. Ik sprak advocaat Tjalling van der Goot voor het ANP na het vonnis en hij meent dat de rechtbank in haar vonnis te ver gaat. ‘Het op iemands hoofd staan is uiteraard verkeerd, maar een vorm van geweld is ook water over iemand heen gooien. Als je voor een ontgroening gaat, dan kies je voor dat soort rituelen.’ Voor zover ik weet had men binnen de krijgsmacht nooit moeite met het ontgroenen met emmers water. Wordt vervolgd dus.

‘Kun je meteen na afloop van de zaak live op de zender?’ Ik doe het niet vaak, maar de afgelopen weken voorzag ik tot twee keer toe een strafzaak van commentaar op de radio. De eerste ging over een zaak tegen een doorgedraaide aardappelboer uit de provincie Groningen (vanaf 4 minuut 35) en de ander ging over een fraudezaak in Drenthe (vanaf 7 minuut 20).

Het is bij die radio-uitzendingen vaak een kwestie van timing. Beide keren kwam de zaak vlak na de nieuwsuitzending aan bod en beide keren lukte dat net. Timing speelde ook een grote rol in de zaak rond het treinongeluk bij Dalfsen. De verdachte kwam slechts 1,5 minuut te kort tijdens het oversteken met zijn rupsvoertuig.

In het geval van het treinongeluk was er geen twijfel over de dood van de machinist. Die is er wel rond de dood van een gedetineerde in de cel in de Zwolse gevangenis in augustus dit jaar. De nabestaanden bleven met vraagtekens achter, schreef ik in dit langere verhaal.

Vaak is ook de aanloop naar de inhoudelijke behandeling van een strafzaak interessant. Dat is zeker het geval in de zaak rond ‘het schandaal’ van deze zomer, de fipronil-affaire. Een keer of vier schreef ik na een raadkamer dat de verdachten vast bleven zitten, maar op 11 oktober kwamen ze dan eindelijk op vrije voeten. Wanneer de zaak dient, is nog niet bekend.

Zittingen bij de Accountantskamer zijn niet vaak interessant voor veel andere media. Mijn collega Petra van Walraven of ik zit er vaak als enige vertegenwoordiger van de pers, maar in oktober was dat bij de zaak tegen de accountant van FC Twente zeker niet het geval. Begin volgend jaar kopt de tuchtrechter het vonnis binnen.

Met vlaggen zwaaien

De zaak was – zoals eigenlijk alle rechtszaken – in alle rust behandeld. Maar de deur van zaal 1 was net gesloten of twee partijen vlogen elkaar in de haren. Een man werd tegen een tafel gesmeten. Er klonken krachttermen, een vrouw gilde. Een advocaat sprong tussenbeide. En dat was het. Voor mij bleef het bij een kort bericht in dagblad de Stentor. Een ANP-collega zag er aanvankelijk nieuws in, maar de lat bleek toch te hoog. Hier leek het verhaal te eindigen. Tot een partij zich kort na dit feit in de perskamer meldde met de vraag of ik de politie wilde vertellen wat ik gezien had. Getuigen vertellen vaak kort na een opvallend feit wat ze gezien of gehoord hebben. Maar wie veel rechtszaken bijwoont, begrijpt dat dit ‘kort’ een nogal rekkelijk begrip is. Dat bleek ook in dit geval. Pas in juli werd ik door een agent gebeld over dit akkefietje in maart. Veel kon ik me niet meer herinneren. En ik wilde ook niet meer kwijt: want wat kon ik me herinneren van wat zich in een flits vier maanden terug voor mijn ogen afspeelde?

Zo spannend als het vak van journalist kan zijn, zo vaak schrijven we op dat iets ‘rustig verlopen’ is. Midden juli keek ik gebiologeerd naar een halfvolle zaal die met vlaggen stond te zwaaien terwijl de tanks rolden over het scherm waarnaar ze tuurden. Een man met snor riep nationalistische teksten in een taal die ik niet machtig was. Er werd uit volle borst gezongen terwijl marsmuziek klonk. De zaal stond in Apeldoorn, de vlaggenzwaaiers waren Turkse Nederlanders en de man-met-snor was hun grote man, Erdogan. Deze herdenking van de coup die in juli een jaar terug plaats vond, was groot nieuws in ons land. De aanwezigen daar herinnerden zich die avond in juli nog als de dag van gisteren.

Zou het uit de hand lopen als toch een vertegenwoordiger van de Turkse overheid de bijeenkomst bijwoonde? Het ANP wilde het graag weten. Die gast kwam niet en dat gold ook voor eventuele rellen, kon ik melden.

Het allemansend is het kortste eind touw aan boord van een schip. In rechtszaken is het vaak de vraag wie aan het kortste eind trekt. In juli 2014 leek dat heel even de officier van justitie te zijn. Een jaar voor deze rechtszitting werd de oude weduwe Tillema levenloos onderaan de lange trap van haar herenhuis gevonden. Een natuurlijke dood, concludeerde de gemeentelijke schouwarts, onder meer op basis van informatie van haar huisarts. Zijn verklaring als getuige-deskundige op de zitting in juli 2014 werd al met argwaan gevolgd door de officier van justitie. Hij deed juist verwoede pogingen aan te geven dat het hier om een moord ging. De officier trok aan het langste eind en ruim 2 jaar later moest de arts zich verantwoorden voor een vermeend geval van meineed. Volgens het OM was de huisarts helemaal niet gebeld. De schouwarts zat fout en verdoezelde dat met een leugen in de rechtszaal, aldus het OM.

In de rijke geschiedenis van het universiteitsgebouw aan de Koornmarkt in Kampen was het uiteindelijk de stad die aan het kortste eind trok. Na jaren vertrok de instelling en liet het een leeg pand achter, bleek uit deze aflevering van mij in de zomerserie van het Reformatorisch Dagblad over ‘verlaten panden’. Net op tijd overigens, dit verslag, want het pand wordt inmiddels verbouwd voor een nieuwe bestemming.

Verlaten waren ook de lichamen die gevonden werden in twee bekende moordzaken. De hardloper die op de Posbank in 2003 werd vermoord, werd teruggevonden in een uitgebrande auto in Brabant. Deze maand pakte de politie twee verdachten op, zo maakte ze bekend op de persconferentie die ik bijwoonde. Het lichaam van de vermoorde zakenman Ton Kuijf werd in maart 2014 getroffen in een brandende chalet in Ermelo. Midden deze maand staan de verdachten in deze zaak rond de Ermelose chaletmoord terecht. Een zaak waarbij zowat iedereen aan het kortste eind lijkt te trekken.

Veel politie in de straat, een enkele verbaasde buurtbewoner en vooral veel pers. Op 2 oktober 2013 stond ik achter het politielint in een woonwijk in Apeldoorn nadat zich in een van de huizen een drama had voorgedaan. Deze en ook komende maand wordt beetje bij beetje duidelijk wat zich die dag in dat huis heeft afgespeeld. De moeder die haar twee kinderen doodde, handelde naar eigen zeggen ‘in een waan’.

Ook werd deze dagen duidelijk hoe de middeleeuwse kogge eruit ziet die eeuwenlang op de bodem van de IJssel bij Kampen lag. Ik maakte voor het Reformatorisch Dagblad een drieluik over het schip: historici vertelden over het belang van de kogge (even naar beneden scrollen), de burgemeester blikte vooruit op het tentoonstellen ervan en onthulde dat men gedacht heeft de kogge in containers af te zinken en de serie sloot af met de schitterende bergingsoperatie.

De berging was wellicht een passend moment om in Kampen feestelijk de klokken te luiden. Maar vanuit de toren van de Bovenkerk valt weinig te vieren deze dagen, zo bleek uit dit verhaal. Ook hier gaf een duik in het verleden helderheid over de reden van het voorlopig tot zwijgen brengen van de klokkenstoel.

In Raalte hield ik me nog kort bezig met een ander feest. Een motorbende mocht er een landelijk feest vieren. En het bleef rustig.

De kinderwagen lag in flarden in de heg. ‘Mijn kind lag op zijn buik op de oprit van de buren’. De slachtofferverklaringen van de moeder en vader van het kind dat eerder dit jaar in Lutten omkwam na te zijn aangereden door een dronken bestuurder, gingen door merg en been in de rechtszaal. De man die tot zeven keer eerder was veroordeeld voor rijden onder invloed kreeg dan ook de maximaal mogelijke rijontzegging opgelegd, naast een celstraf.

Begin volgend jaar trekt de rechtbank in Zutphen twee dagen uit voor de zaak rond de vrouw voor die zelf voor het einde van het leven van haar kinderen zorgde. Bij voorbaat een beladen zaak. De inzet van haar advocaat in juni om een uit de Verenigde Staten ingevlogen onderzoeker als deskundige in de zaak te horen, faalde, ook nadat de rechtbank gewraakt was.

Net als de kindermoord in Apeldoorn volg ik ook al een tijdje de ondergang van vastgoedreus Eurocommerce. Hoewel de strafzaak nog altijd niet in gang is gezet, kwam de accountant van de frauderende onderneming al wel voor de tuchtrechter. Hij zag de fraude niet, maar had dit wel moeten zien, zo meende onder meer de Rabobank. De bank is boos, omdat het vele miljoenen in rook op zag gaan.

Een vergelijkbare zaak diende begin oktober bij de tuchtrechter. Hier stond de accountant van het frauderende Weyl Beef voor het hekje. Ook hier werd op slinkse wijze met vele miljoenen geschoven. En ook hier gingen de banken voor forse bedragen het schip in.

Een flauw bruggetje, maar over schepen geschreven: hier mijn artikel voor het magazine Vlot over een plek voor historische schepen in Hasselt. Zie vanaf pagina 8.

Een door mij opgevraagde brief van de gemeente Nunspeet op een vroege dinsdagochtend. Mijn bericht op het ANP-net. De vele media die volgden. En voor je het weet rijd je op donderdagavond door de pikzwarte Veluwse bossen, op weg naar een informatieavond in Vierhouten. Het nieuws ging over de opvang van buitenlandse hulpverleners van Artsen zonder Grenzen die in gebieden werken waar ebola heerst. Ze worden tijdelijk ondergebracht in een prachtige boerderij aan de rand van Vierhouten. De avond stond vooral in het teken van zorgen bij eigenaren van restaurants en campings op de toeristische Veluwe.

Ook ‘medisch nieuws’, maar van geheel andere orde was de tip die ik kreeg over het frituren bij de Isala klinieken in Zwolle. De moeilijkst te geloven verhalen blijken vaak waar, zo ook hier. De kliniek schijnt inmiddels de friturende medewerker afgescheept te hebben.

De rol van de politie in strafzaken is soms omstreden, maar in oktober stond een agent zelf terecht. Voor het ANP versloeg ik de zaak waarbij een dodelijk ongeval in Apeldoorn centraal stond. Een agent reed met 130 kilometer op weg naar een joyrider met lekke band het autootje van een vrouw aan. Zij overleed ter plaatse, de agent kreeg een werkstraf. Agenten staan vaker terecht, al blijft het een zeldzaamheid. In december wist een advocaat de rechtbank in Zwolle ervan te overtuigen dat zijn cliënt, een agent uit Kampen, schoot op een op hem af rijdende auto. De beschieting van vermeende inbrekers in Zwartsluis leverde de agent geen straf op.